In hoeverre is een ander bereid om iets van jou aan te nemen? En… in hoeverre ben jij bereid om iets van een ander aan te nemen?
Heb je er wel eens bij stilgestaan dat de perceptie die jij hebt van een ander een sleutelrol heeft in het antwoord op beide vragen? Wil je het onderstaande voorbeeld eens op jezelf plotten?
“Je neemt het leven veel te serieus. Weet je wat jij zou moeten doen? Je zou eens wat meer moeten ontspannen!”
Als je partner, kind, moeder of vriend dit tegen je zegt, is de kans groot dat je de woorden voelt schuren. En dat je tegelijkertijd onderzoekt welke waarheid er in de woorden van deze naaste zit. Als het goed is, vraag je door, leg je het naast je zelfbeeld en maak je de balans op of je er wel of niet iets mee gaat doen. Je neemt de liefdevolle woorden van de ander op z’n minst serieus.
Als die ene collega -je weet wel, die ene naast wie je liever niet een bitterbal eet tijdens een bedrijfsborrel- dezelfde woorden uitspreekt, dan vermoed ik dat je reactie anders is. Deze input zal waarschijnlijk razendsnel geweerd worden. Twee componenten spelen een rol.
- De onbewuste perceptie die jij van de ander hebt, bepaalt de waarde (en daarmee de impact) van de boodschap. Het bepaalt in hoeverre je deze boodschap binnen laat en serieus ‘afweegt’.
- Je onbewuste zelfbeeld moet beschermd worden en intact blijven. De goedbedoelde PUSH van de afzender (push = vertellen, zeggen, uitleggen, adviseren, et cetera) ketst af op je defensiemechanisme en krijgt daarmee niet eens een eerlijke kans.
‘Schuren’ mag als het veilig is
Waarom mag je partner, kind, moeder of vriend wel iets ‘schurends’ zeggen? Waarom mag die informatie wél binnenkomen? Simpel: je vertrouwt de ander, je twijfelt niet aan zijn/haar intenties. Bovendien kent die ander jou héél erg goed. Daardoor zijn we bereid de woorden van de ander serieus te wegen. Zelfs als die ander dat een beetje onhandig verwoordt.
De perceptie van jouw leiderschap bepaalt het succes van de verandering
Laat dit mechanisme nu eens los op je rol als veranderaar, change agent of manager. Je wilt een verandering doorvoeren. We weten allemaal: zo ongeveer 10% staat te juichen, 50% vindt het best, 30% heeft scepsis, 10% is uitgesproken tegen.
Bekijk hem nu eens vanuit deze invalshoek: hoe de medewerker jou (brenger of aanzwengelaar van de boodschap) ziet, bepaalt uiteindelijk hoe hij of zij zich verhoudt tot de verandering. Ofwel: de perceptie die de ander van jou heeft, bepaalt hoe open die ander zich stelt voor jou én de verandering. Die perceptie valt in te delen in perceptieniveau ’s. In dit artikel haal ik er twee uit.
Perceptieniveau 0: incompetent
Als de medewerker jou onbewust ziet als ‘incompetent’, dan zal hij of zij jou zien als iemand die op de verkeerde plek zit, waar je niks aan hebt, die het niet begrijpt (lees: die JOU niet begrijpt), die onbetrouwbaar is of die z’n vak niet verstaat. Je wordt onbewust gezien als de tegenstander of soms zelfs als de vijand. Ziet de ander jou op perceptieniveau 0 (incompetent) en jij komt vertellen dat er een organisatieverandering op handen is, dan zal jouw ‘veranderinformatie’ afgeketst worden door het onbewuste verdedigingsmechanisme. Jij daalt nog verder in waarde in de ogen van de medewerker: zie je wel, ik wist wel dat je incompetent bent/het niet snapt. De bestaande opvatting wordt bevestigd (confirmation bias).
Perceptieniveau 3: Jij snapt mij
Als de medewerker jou onbewust ziet op perceptieniveau 3 (belangrijk: jij snapt mij), dan zal hij of zij jou zien als iemand die te vertrouwen is. Iemand die begrijpt wat belangrijk is. Iemand die sympathiek is. Iemand bij wie je kunt vertellen wat je écht denkt en vindt. Op dit perceptieniveau zal de ander onbewust bereid zijn om open te staan voor jouw perspectief, ook al schuurt dat. Net zoals jij open zult staan van een stevig advies van een naaste. Simpelweg omdat je die ander vertrouwt en omdat die jou kent.
Jaarcongres Veranderen met Impact | 15 oktober 2024 | i.s.m. The Change Studio
Stijgen in perceptie
De vraag is dus: hoe zorg je ervoor dat de ander jou gaat zien op een hoog perceptieniveau? Jouw gedrag is rechtstreeks gekoppeld aan de perceptieniveaus. Maatgevend is het volgende.
Denk aan een (verander-)boodschap die je moest geven aan iemand die waarschijnlijk een lage perceptie van jou heeft. Hebbes? Gewetensvraag: wat weet je precies van deze persoon? Hoe goed beeld heb je van de belevingswereld van die ander? Van het standpunt van de ander: waarom precies vindt die ander het zo stom? En wat zit daar weer achter? Of: wat ambieert die persoon? En waarom juist dat?
Grote kans dat het nu stil blijft. De wetmatigheid is in 9 van de 10 gevallen als volgt. En schrik niet: ik zet hem heel zwart-wit neer:
- We vertellen vanuit onze belevingswereld wat wij belangrijk vinden (PUSH).
- Als we op weerstand stuiten zeggen we ‘Dat kan ik me voorstellen, maar…’ (PUSH).
- We gebruiken nog wat andere varianten van push om de ander te overtuigen of te bewegen: argumenten, beleidskeuzen, persoonlijke visie op de voordelen van de verandering.
- Als het niet lijkt te landen, labelen we deze persoon als ‘lastig’ en belandt die persoon in ons hoofd in het bakje 30% sceptisch of zelfs 10% tegen.
Push ketst af op het defensiemechanisme
Doordat je vanuit jouw perspectief gepusht hebt, heb je de boodschap gegeven aan het onbewuste brein van de ander dat je de ander niet belangrijk vindt en dat alleen jouw visie ertoe doet. Als je dat lang genoeg doet, dan kan die ander jou bedreigend gaan vinden en zelfs als de vijand identificeren. Er zal geen bereidheid meer zijn om iets van je aan te nemen. Jouw gepush ketst af op het defensiemechanisme. De verbinding wordt verbroken, de onveiligheid neemt toe.
Pull creëert een perceptie van aantrekkelijk leiderschap
Het antwoord ligt in PULL: het centraal stellen van de belevingswereld van de ander. Dat brengt je in positie in het onbewuste brein van de ander. Het creëert een beeld van aantrekkelijk leider. Iemand waar je graag bij wilt zijn, omdat die leider je zo goed snapt. Een leider van wie je bereid bent om iets aan te nemen.
Wat is pull?
Pull bestaat uit een grondhouding (respectvol, goede intentie, gelijkwaardigheid) en concrete gesprekstechnieken die door het onbewuste defensiemechanisme van de ontvanger komen. In theorie is pullen gemakkelijk. In de praktijk blijkt dat een stuk weerbarstiger. Er is één tegenhouder voor succes… Dat ben jezelf. Want hoe bereid ben jij om iets van de ander aan te nemen? Hoe bereid ben je om de waarheid van de ander te respecteren of zelfs te waarderen?
Van blinde vlek naar goud
Samen veranderen? Je blinde vlek zit bij de collega waarvan je nu denkt ‘oh, nee, niet die…’. Zodra je die collega gaat zien als jouw goud, ben je in staat om de verandering samen naar een ander niveau te tillen!
Genieke Hertoghs is gedachtemoeder van Subconscious Impact: een grondhouding én een set concrete gesprekstechnieken die landen in het onbewuste brein. Die daar zorgen voor verbinding, veiligheid en gelijkwaardigheid. Ze is spreker, auteur en trainer.
Tijdens het Jaarcongres Veranderen met Impact op 15 oktober gaat Genieke dieper in op de perceptieniveaus en hoor je hoe je door het defensiemechanisme van de ander heen kan breken. Schrijf je voor 15 juli in en maak gebruik van de vroegboekkorting. De overige sprekers zijn Arend Ardon, Shirine Moerkerken, Daniël Wolfs, Merlijn Twaalhoven en Juriaan Berger.
